Tìm hiểu đặc tính của các loại móng thường gặp trong công trình xây dựng

Đã bao giờ bạn nghĩ tại sao có những công trình đã trải qua chục năm, thậm chí là trăm nghìn năm vẫn có thể giữ nguyên được vẻ kiên cố của nó hay chưa? Điều gì đã tạo nên sự cứng cáp và vững chắc ấy? Câu trả lời là nằm ở hệ thống móng nền của công trình. Đối với bất cứ công trình xây dựng nào thì móng nền cũng đều là yếu tố tiên quyết vô cùng cần thiết và quan trọng. Một hệ thống móng nền chắc chắn, chất lượng sẽ giúp gia tăng sự kiên cố và tuổi thọ của công trình. Đặc biệt, đối với những công trình có quy mô càng to lớn thì móng càng phải vững chắc hơn nữa.

Móng có nhiều kết cấu đa dạng và phức tạp khác nhau. Mỗi loại móng sẽ tương thích với các quy mô công trình khác nhau. Vì thế, khi tiến hành thi công xây dựng thì việc tìm hiểu và lựa chọn loại móng phù hợp là điều rất quan trọng. Bài viết sau đây sẽ tổng hợp đến cho bạn các loại móng công trình và đặc tính riêng biệt của chúng

Định nghĩa và vai trò của móng trong công trình xây dựng

Móng hay móng nền, móng nhà là hạng mục xây dựng nằm dưới cùng của công trình xây dựng như tòa nhà, cầu, đập nước. Chức năng chính của móng là chịu tải trọng tĩnh, động của toàn bộ công trình truyền xuống. Sau đó phân tán tải trọng này xuống nền. Từ đó bảo đảm cho công trình chịu được sức ép của trọng lực từng các tầng, lầu khối lượng của công trình. Qua đó đảm bảo sự chắc chắn của công trình. Quá trình xây nhà bao gồm cả việc lựa chọn, thiết kế và thi công móng cho phù hợp. Mục đích nhằm đảm bảo công trình không bị lún, nứt hay đổ vỡ.

Móng nhà là yếu tố quan trọng bậc nhất cần được lưu ý. Đặc biệt là khi xây nhà hay cải tạo, sửa chữa liên quan đến gia tăng tải trọng. Móng có nhiệm vụ nâng đỡ cả công trình. Ngoài ra, nó còn quyết định đến độ bền vững, thời gian sử dụng và giá thành của ngôi nhà. Một ngôi nhà chẳng thể vững vàng nếu thiếu đi hệ thống móng.

Nguyên tắc phân loại móng công trình

Việc phân loại móng công trình giúp chúng ta nhận biết và phân biệt các loại móng khác nhau. Từ đó đánh giá hiệu quả phù hợp với từng loại công trình. Căn cứ vào tính chất tầng đất và tải trọng, chiều cao công trình mà kỹ sư sẽ quyết định sử dụng loại móng nào cho phù hợp và đảm bảo an toàn. Chẳng hạn, với những công trình nhà ở quy mô nhỏ, thấp tầng như nhà cấp 4, biệt thự hay nhà phố thì phần nền móng không cần quá phức tạp, trừ khi nền đất quá yếu. Tuy nhiên, nếu xây dựng những công trình cao tầng như cao ốc, nhà chung cư thì phần nền móng sẽ phức tạp hơn rất nhiều từ khâu thiết kế cho tới thi công.

Phân loại móng công trình dựa theo độ nông, sâu

Thông thường, móng công trình được phân loại thành móng nông và móng sâu dựa vào độ sâu chôn vào đất.

Móng nông

Là loại được xây trên hố móng đào trần, sau đó lấp lại. Thông thường, độ sâu chôn móng khoảng dưới 1,5-3m. Thế nhưng cũng có trường hợp đặc biệt lên tới 5-6m. Móng nông được sử dụng cho các công trình chịu tải nhỏ và trung bình. Điều kiện nền đất tương đối tốt. Nếu nền móng yếu thì có thể gia cố nền. Với móng nông, người ta lại phân ra như sau:

Móng đơn

Móng đơn (móng cột, đế cột, móng trụ, móng độc lập) là loại móng đỡ một cột hoặc gồm một cụm cột đứng sát nhau, có tác dụng chịu lực cho công trình. Móng đơn được sử dụng dưới chân cột nhà, mố trụ cầu, cột điện…

 

Loại móng này nằm riêng lẻ, có thể là hình chữ nhật, hình vuông, tròn hay tám cạnh… Móng đơn có thể là móng cứng, móng mềm hoặc móng kết hợp. Đây cũng là loại móng tiết kiệm chi phí nhất.

Móng băng

Móng băng (móng liên tục) thường có dạng một dải dài, nằm độc lập hoặc giao cắt với nhau theo hình chữ thập để nâng đỡ hàng cột hay tường. Để thi công móng đơn, người ta phải đào móng quanh khuôn viên công trình hoặc đào móng song song với nhau trong khuôn viên đó. Móng băng được ứng dụng phổ biến trong xây dựng nhà hơn cả vì nó lún đều và dễ thi công hơn so với móng đơn.

Móng băng thuộc loại móng nông. Móng băng ở hồi nhà phải dùng loại tốt hơn móng băng ở tường ngăn hay dọc nhà. Tuy nhiên, khi thi công, người ta thường đặt móng băng cùng chiều sâu, vì thế phải làm móng băng ở hồi rộng hơn. Trong xây dựng nhà, móng băng có thể là móng cứng, móng mềm hoặc móng kết hợp.

Móng bè

Móng bè (móng bản, móng toàn diện) trải rộng dưới toàn bộ công trình. Nó có tác dụng làm giảm áp lực của công trình trên nền đất.

Đây vốn là loại móng nông, thường sử dụng ở nơi có nền đất yếu, sức kháng nén yếu hoặc dùng cho những công trình quá lớn, chịu tải trọng nặng.

Móng sâu

Đây là loại móng không cần đào hố móng hoặc chỉ cần đào một phần, sau đó hạ, đưa móng xuống độ sâu thiết kế. Móng sâu phù hợp với những công trình có tải trọng lớn nhưng nền đất tốt nằm ở tầng sâu. Móng sâu thường được hiểu là móng cọc.

Móng cọc là loại móng gồm có cọc và đài cọc. Nó dùng để truyền tải trọng của toàn bộ công trình xuống nền đất tốt bên nằm sâu bên dưới. Khi thi công, người ta sẽ đóng, hạ những cây cọc xuống tầng đất sâu để làm tăng khả năng chịu tải cho móng. Trước kia, ở Việt Nam, cọc tre và cọc cừ tràm được sử dụng khá phổ biến. Chúng được xem như một biện pháp gia cố nền đất dưới công trình. Ngày nay, cọc bê tông cốt thép trở nên phổ biến hơn. Đó là do chúng có thể chịu được tải trọng lớn và bền vững.

Một số cách phân loại móng công trình khác

Ngoài việc phân loại móng theo mức độ nông sâu, một số tiêu chuẩn sau được đưa ra làm cơ sở để phân loại:

Theo cách chế tạo móng

Căn cứ vào cách chế tạo móng mà người ta phân thành hai loại. Đó là móng lắp ghép và móng đổ toàn khối.

• Móng lắp ghép: Loại móng này có các cấu kiện được được chế tạo sẵn. Sau đó được vận chuyển đến công trường để lắp ghép. Móng lắp ghép có chất lượng tốt và được cơ giới hóa. Thế nhưng, nó không được sử dụng phổ biến bởi quá trình vận chuyển tương đối phức tạp.
• Móng đổ toàn khối: Vật liệu chính của móng đổ toàn khối là bê tông đá hộc, bê tông cốt thép và bê tông. Nó sử dụng phổ biến cho nhiều loại công trình.

Theo đặc tính tác dụng của tải trọng

Nếu xét theo đặc tính tác dụng của tải trọng, móng trong xây dựng được phân loại thành móng chịu tải tĩnh và móng chịu tải động.

• Móng chịu tải trọng tĩnh: Móng nhà, công trình chịu tải trọng tĩnh.
• Móng chịu tải trọng động: Móng cầu trục, công trình cầu, móng máy.

Theo loại vật liệu làm móng

Các loại vật liệu thường được sử dụng để làm móng gồm: đá hộc, bê tông, bê tông cốt thép, gạch, gỗ, thép…

• Móng đá hộc: Loại móng này có cường độ lớn. Chúng thường được ứng dụng ở những vùng có sẵn vật liệu.
• Móng bê tông và bê tông cốt thép: Loại móng này có cường độ cao, tuổi thọ lâu. Chúng được ứng dụng phổ biến trong ngành xây dựng.
• Móng gạch: Được sử dụng cho những công trình có tải trọng nhỏ, trên nền đất tốt, nơi có mực nước ngầm nằm sâu bên dưới.
• Móng gỗ: Móng gỗ có tải trọng nhỏ, tuổi thọ ngắn nên ít được sử dụng. Nó chỉ phù hợp để xử lý nền đất yếu hay dùng cho những công trình tạm thời.
• Móng thép: Loại móng này cũng ít được sử dụng. Nguyên nhân là vì chất liệu thép dễ bị nước trong đất và nước ngầm xâm thực làm han gỉ.

Theo độ cứng

• Móng cứng: Được làm từ các vật liệu chịu lực đơn thuần. Điển hình như móng bê tông, móng gạch, móng bê tông đá hộc, móng khối đá hộc. Móng cứng phù hợp với những khu vực có mạch nước ngầm ở dưới sâu.
• Móng mềm: Thành phần móng có vật liệu chịu lực, nén và uốn. Vì thế, tải trọng tác động lên đỉnh móng bao nhiêu thì ở dưới đáy vẫn bấy nhiêu. Nếu áp dụng giải phép lắp ghép thì móng mềm sẽ giúp tiết kiệm vật liệu và rút ngắn thời gian thi công.

Theo chiều hướng lực

• Móng chịu tải trọng đúng tâm: Loại móng này đảm bảo hướng truyền lực thẳng từ trên xuống vào đáy trung tâm. Nhờ vậy, móng đáp ứng được yêu cầu chịu lực tốt và lực được phân phối đều dưới đáy móng.
• Móng chịu tải lệch: Đây là loại móng có kết cấu đặc biệt. Thế nên hợp lực các tải trọng không đi qua trung tâm của mặt phẳng đáy móng. Móng chịu tải lệch phù hợp với các khu vực hiểm trở. Chẳng hạn như giữa nhà mới và nhà cũ, khe lún…

Trên đây là tổng hợp các loại móng thường gặp trong xây dựng. Một hệ thống móng nền vững chắc là điều vô cùng quan trọng trong việc xây dựng.  Từ những đặc tính cơ bản của chúng, bạn có thể lựa chọn hệ thống móng vững chắc nếu có ý định thiết kế hoặc xây dựng không gian kiến trúc cho riêng mình. Cảm ơn bạn đã theo dõi!

Nguồn: batdongsan.com.vn